Τι εννοούμε με τον όρο «σπίλος»;
Ο όρος «σπίλος» αναφέρεται στις γνωστές σε όλους μας «ελιές». Πρόκειται για επίπεδους ή ελαφρά υπερυψωμένους σχηματισμούς καφέ-μαύρου χρώματος που καλύπτονται από φυσιολογική επιδερμίδα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι σπίλων, ανάλογα με το πού βρίσκονται στο δέρμα και με το είδος των κυττάρων από τα οποία αποτελούνται. Δημιουργούνται όταν κύτταρα του δέρματος συσσωρεύονται σε μία συγκεκριμένη περιοχή. Συνήθως πρόκειται για καλοήθεις αθροίσεις κυττάρων που σπάνια γίνονται κακοήθεις. Υπολογίζεται ότι μόνο 1 στους 100.000 σπίλους εξελίσσεται σε καρκίνο.
Ποια είδη σπίλων υπάρχουν;
Τα μελανοκύτταρα είναι κύτταρα που έχουμε στο δέρμα μας, τα οποία υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας παράγουν μία ουσία, τη μελανίνη, η οποία μας δίνει το χαρακτηριστικό μας χρώμα. Ένας μελανοκυτταρικός σπίλος δημιουργείται όταν αθροίσεις μελανοκυττάρων μετακινούνται στην επιδερμίδα ή στο χόριο κατά τη φάση της ανάπτυξης. Οι σπίλοι που εντοπίζονται στην ανώτερη στιβάδα του δέρματος, την επιδερμίδα, ονομάζονται επιδερμικοί σπίλοι, ενώ αυτοί που εντοπίζονται στο χόριο, το οποίο βρίσκεται ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα, ονομάζονται χοριακοί. Όταν ένας σπίλος αναπτυχθεί και στην επιδερμίδα και στο χόριο λέγεται μικτός.
Οι σπίλοι μπορεί να είναι είτε συγγενείς, δηλαδή να υπάρχουν από τη γέννησή μας, είτε επίκτητοι, δηλαδή να τους αποκτούμε στην πορεία της ζωής μας. Συνήθως η ανάπτυξή τους συμβαίνει στην παιδική ηλικία, κάτι που δεν πρέπει να μας ανησυχεί, ενώ η συχνότητα εμφάνισής τους κορυφώνεται μετά την εφηβεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, στην πορεία της ζωής μας ατροφούν.
Άλλα είδη σπίλων είναι ο συνδεσμικός σπίλος, μία εξαιρετικά σπάνια βλάβη, και ο αγγειακός σπίλος ή αλλιώς αιμαγγείωμα.
Πότε πρέπει να με ανησυχήσει η εμφάνιση ενός σπίλου;
Όπως προαναφέραμε, μόνο ένας στους 100.000 σπίλους γίνεται κακοήθης και υπό φυσιολογικές συνθήκες οι σπίλοι δεν πρέπει να μας ανησυχούν. Η παρουσία ενός σπίλου από μόνη της δεν αποτελεί ένδειξη για αφαίρεσή του. Ωστόσο, τα σημεία που έχουμε σπίλους είναι πιο ευάλωτα στο να αναπτυχθεί μελάνωμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Το μελάνωμα είναι μία κακοήθεια του δέρματος, που προσβάλλει κυρίως άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα και είναι ένας από τους πιο επιθετικούς καρκίνους του σώματος. Εάν όμως διαγνωσθεί εγκαίρως και υπάρξει άμεση θεραπευτική παρέμβαση, τότε μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη και για θεραπεία. Το μελάνωμα είναι δυνατόν να αναπτυχθεί σε έναν σπίλο που ήδη έχουμε ή να σχηματιστεί σε φυσιολογικό δέρμα, με αποτέλεσμα στα αρχικά του στάδια να μοιάζει πάρα πολύ με έναν αθώο, συνηθισμένο σπίλο. Ο σπίλος αυτός που θα εξελιχθεί στην πορεία σε μελάνωμα ονομάζεται δυσπλαστικός σπίλος, γιατί τα κύτταρα του αρχίζουν να αποκτούν χαρακτηριστικά που είναι διαφορετικά από αυτά που φυσιολογικά είχε. Αυτή η βλάβη δεν είναι καρκίνος και αν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να προληφθεί μια τέτοια εξέλιξη. Είναι, επομένως, απαραίτητο να γνωρίζουμε ποια στοιχεία πρέπει να μας προβληματίσουν και να μας κινητοποιήσουν στην αναζήτηση ιατρικής συμβουλής.
Αυτά που χρειάζονται να ελέγξουμε συμπυκνώνονται στο μνημονικό κανόνα ABCDE:
ASSYMETRY ή ΑΣΣΥΜΕΤΡΙΑ: Όταν το σχήμα του σπίλου δεν είναι συμμετρικά κυκλικό ή ελλειπτικό όπως συνηθίζεται.
ΒΟRDER ή ΟΡΙΑ: Όταν τα όρια της ελιάς εμφανίζουν ανωμαλία, όπως «ποδαράκια» ή μορφή δαντέλας.
COLOR ή ΧΡΩΜΑ: Όταν ο σπίλος δεν έχει ομοιόμορφο χρώμα, αλλά αντίθετα αποτελείται από περιοχές με δύο ή και παραπάνω χρώματα.
DIAMETER ή ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ: Όταν η διάμετρος του σπίλου είναι πάνω από 5 χιλιοστά.
EVOLUTION ή ΕΞΕΛΙΞΗ: Είναι το πιο σημαντικό σημείο. Εάν παρατηρήσουμε ότι μία ελιά αρχίζει να αυξάνεται σε μέγεθος με γρήγορους ρυθμούς ή να αλλάζει χρώμα ή παρατηρήσουμε οποιαδήποτε αλλαγή με βάση όσα περιγράψαμε παραπάνω, πρέπει ΑΜΕΣΑ να αναζητήσουμε ιατρική συμβουλή.
Επίσης, είναι απαραίτητο να εκτιμηθεί από κάποιον γιατρό ένας σπίλος που αιμορραγεί χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός, που βγάζει υγρά ή που προκαλεί κνησμό.
Εάν εντοπίσετε στο δέρμα σας οποιαδήποτε από τις παραπάνω αλλοιώσεις που περιγράψαμε, εάν παρατηρήσετε ότι κάποιος σπίλος αυξάνει σε μέγεθος με ταχείς ρυθμούς ή αιμορραγεί πρέπει άμεσα να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.
Όλοι οι σπίλοι πρέπει να αφαιρούνται;
Δεν χρειάζεται να αφαιρούνται φυσικά όλοι οι σπίλοι, αλλά να παρακολουθείται η εξέλιξή τους και να αποφεύγεται η έκθεσή τους στην ηλιακή ακτινοβολία. Εάν ένας σπίλος αποκτήσει ένα ή περισσότερα από τα χαρακτηριστικά που περιγράψαμε παραπάνω, είναι απαραίτητη η χειρουργική του αφαίρεση, ώστε να διευκρινιστεί αν πρόκειται για κακοήθεια, για έναν δυσπλαστικό σπίλο ή αν, τελικά, δεν πρόκειται για κάτι ανησυχητικό. Είναι μία διαδικασία που γίνεται στο ιατρείο υπό τοπική αναισθησία με χειρουργικό νυστέρι, νυστέρι ραδιοκυμάτων ή laser. Στη συνέχεια, το υλικό που έχει αφαιρεθεί αποστέλλεται για βιοψία ώστε να μπει με απόλυτη σιγουριά η διάγνωση. Είναι μία εξαιρετικά γρήγορη επέμβαση, δεν απαιτείται φυσικά νοσηλεία και η απαιτούμενη τομή στο δέρμα είναι τόσο μικρή που συνήθως δεν αφήνει κάποιο αντιαισθητικό σημάδι.
