Καρκίνος οισοφάγου

Τι είναι ο καρκίνος του οισοφάγου;

Ο καρκίνος του οισοφάγου είναι ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός των κυττάρων του οισοφάγου και η μετατροπή τους σε επιθετικά προς τον οργανισμό κύτταρα. Έτσι, σχηματίζεται ένας όγκος στον οισοφάγο που προκαλεί τα συμπτώματα της νόσου. Ο καρκίνος του οισοφάγου δεν είναι πολύ συχνός στην Ελλάδα. Παρατηρείται σε αυξημένα ποσοστά σε χώρες της Μέσης και της Άπω Ανατολής (Ρωσία, Ιαπωνία, Κίνα κλπ), αλλά φαίνεται να έχει αυξητική τάση η εμφάνιση ενός ιστολογικού τύπου καρκίνου του οισοφάγου, το αδενοκαρκίνωμα. Οι άντρες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες με αναλογία 3,5/1.

Υπάρχουν δύο τύποι καρκίνων: ο καρκίνος εκ πλακωδών κυττάρων, που παρατηρείται κυρίως στις χώρες που αναφέραμε παραπάνω και το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου. Κάθε τύπος διαχωρίζεται ανάλογα με την ιστολογική του εικόνα (το πώς φαίνεται στο μικροσκόπιο) και έχει τα δικά του χαρακτηριστικά.

Πού οφείλεται ο καρκίνος του οισοφάγου;

Υπάρχουν ορισμένες καρκινογόνες ουσίες οι οποίες φαίνεται ότι σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου στην εν λόγω περιοχή:

• Το κάπνισμα και η μακροχρόνια χρήση αλκοόλ ενοχοποιούνται τόσο στην εμφάνιση καρκίνου εκ πλακωδών κυττάρων όσο και στην εμφάνιση αδενοκαρκινώματος.
• Η λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) παίζει ρόλο στην ανάπτυξη καρκίνου εκ πλακωδών κυττάρων.
• Η έλλειψη της βιταμίνης C από τη διατροφή μπορεί να προκαλέσει υπερπλασία, δηλαδή άνω του φυσιολογικού ανάπτυξη, των  πλακωδών κυττάρων του οργανισμού. Είναι μία προκαρκινωματώδης κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο εκ πλακωδών κυττάρων.
• Τα υψηλά επίπεδα νιτρικών στη διατροφή επίσης σχετίζεται με αυξημένη κίνδυνο προσβολής από καρκίνο εκ πλακωδών κυττάρων.

Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για ανάπτυξη καρκίνου εκ πλακωδών κυττάρων είναι:

• Το σύνδρομο Howel-Evans (υπερκεράτωση του δέρματος στις παλάμες και τα πέλματα). Τα άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο έχουν 40% πιθανότητα να αναπτύξουν στο μέλλον καρκίνο του οισοφάγου.
• Αχαλασία οισοφάγου (30%).
• Σύνδρομο Plummer-Vinson (σχηματισμός μίας μεμβράνης στον οισοφάγο με αποτέλεσμα δυσφαγία, γλωσσίτις και σιδηροπενική αναιμία-10%).
• Άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη.
• Χρόνια θερμική βλάβη στον οισοφάγο που προκαλείται από την κατανάλωση υγρών σε υψηλή θερμοκρασία.

Το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, παρότι πριν μερικά χρόνια ήταν ο λιγότερο συχνός τύπος καρκίνου του οισοφάγου, παρουσιάζει αυξητική τάση. Αυτό πιθανώς οφείλεται στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου είναι:

• Ο οισοφάγος Barrett. Πρόκειται για μία κατάσταση στην οποία τα φυσιολογικά πλακώδη κύτταρα του οισοφάγου υφίστανται μεταπλασία, μετατρέπονται δηλαδή σε κύτταρα που περισσότερο μοιάζουν με αυτά που υπάρχουν στο έντερο. Ο οισοφάγος Barrett μπορεί να προκληθεί από χρόνια βλάβη από παλινδρόμηση οξέος και χολής. Τα άτομα που πάσχουν έχουν 40-90 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του οισοφάγου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Όταν ο οισοφάγος Barrett ανακαλύπτεται κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης ο ασθενής θα πρέπει να μπαίνει σε πρόγραμμα τακτικής ενδοσκοπικής παρακολούθησης. 
• Παχυσαρκία
• Οισοφαγίτιδα από παλινδρόμηση

Ποια είναι τα συμπτώματα που προκαλεί ο καρκίνος του οισοφάγου;

Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι η δυσφαγία. Οι ασθενείς αναπτύσσουν δυσφαγία αρχικά στις στερεές τροφές και με την πάροδο του χρόνου δυσκολεύονται να καταπιούν υγρά. Ο πόνος που εντοπίζεται πίσω από το στέρνο μπορεί να υπάρχει σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ τα μη ειδικά συμπτώματα που συνοδεύουν τη νόσο είναι η αδυναμία, η απώλεια βάρους που οφείλεται και στην δυσκολία σίτισης, καθώς και αναιμία.

Δυστυχώς τα συμπτώματα σπάνια γίνονται αντιληπτά προτού η νόσος επεκταθεί στους επιχώριους λεμφαδένες.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η εξέταση που θέτει τη διάγνωση είναι η ακτινογραφία του οισοφάγου, αφού προηγουμένως ο ασθενής καταναλώσει βαριούχο γεύμα. Η ενδοσκόπηση του οισοφάγου και η λήψη ιστού για βιοψία επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Επειδή δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις η νόσος διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, ο ασθενής πρέπει να διερευνηθεί για να εντοπιστούν πιθανές μεταστάσεις. Οι εξετάσεις που πρέπει να γίνουν είναι η ακτινογραφία θώρακος, το υπερηχογράφημα κοιλίας, η αξονική τομογραφία και μαγνητική τομογραφία και μπορεί να χρειαστεί λαπαροσκόπηση και βρογχοσκόπηση. Επειδή οι πνεύμονες, το ήπαρ και γενικότερα η κοιλιακή χώρα είναι περιοχές που γειτνιάζουν με τον οισοφάγο, οι παραπάνω εξετάσεις είναι απαραίτητες για να επιβεβαιωθεί ή να αποκλειστεί η προσβολή των παραπάνω οργάνων.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η θεραπεία καθορίζεται από το στάδιο της νόσου. Η χειρουργική επέμβαση (οισοφαγεκτομή) σκοπεύει αφενός στην αφαίρεση του όγκου και αφετέρου στην αποκατάσταση της κατάποσης. Είναι πολύ πιθανό μετά το χειρουργείο, και κάποιες φορές και πριν από αυτό ανάλογα με το στάδιο του όγκου, να χρειαστεί χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, θεραπευτικές ουσίες που επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα εγχέονται ενδοφλεβίως στον οργανισμό, ενώ με την ακτινοθεραπεία ο όγκος ακτινοβολείται με ραδιενεργές ουσίες.

Η σταδιοποίηση του όγκου γίνεται με βάση την έκτασή του, την ύπαρξη μεταστάσεων σε λεμφαδένες και άλλα όργανα εκτός του οισοφάγου.