Διαφραγματοκήλη

Τι είναι η διαφραγματοκήλη;

Η διαφραγματοκήλη είναι η μία κατάσταση στην οποία το στομάχι ανέρχεται στη θωρακική κοιλότητα. Φυσιολογικά, η θωρακική κοιλότητα διαχωρίζεται από την κοιλιά μέσω ενός λεπτού, θολωτού μυός, του διαφράγματος. Η θωρακική κοιλότητα επικοινωνεί με την υπόλοιπη κοιλιά μέσα από ένα άνοιγμα που υπάρχει στο μέσον του διαφράγματος περίπου και χρησιμεύει ώστε να συνδέεται ο οισοφάγος με το στομάχι. Όταν για κάποιο λόγο οι διαστάσεις του ανοίγματος αυτού μεγαλώσουν, το στομάχι «γλιστρά» μέσα στο θώρακα και προκαλεί διάφορα συμπτώματα.

Η διαφραγματοκήλη διακρίνεται σε 3 τύπους:

• Η ολισθαίνουσα διαφραγματοκήλη, που είναι η πιο συνηθισμένη, δημιουργείται όταν η ένωση του οισοφάγου με το στομάχι (γαστροοισοφαγική συμβολή) ανέρχεται στο θώρακα, με αποτέλεσμα να προκαλούνται συμπτώματα παρόμοια με της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ).
• Η παραοισοφαγική διαφραγματοκήλη προκαλείται από είσοδο τμήματος του στομάχου, συνήθως του θόλου, στο θώρακα, ενώ η γαστροοισοφαγική συμβολή βρίσκεται στη φυσιολογική της θέση. Έτσι, δεν υπάρχουν συμπτώματα τύπου ΓΟΠ, αλλά μπορεί να υπάρχει πόνος στην περιοχή και δυσπεψία.
• Η μικτή διαφραγματοκήλη είναι συνδυασμός των 2 τύπων που περιγράφουμε παραπάνω. Λόγω του ότι τμήμα του θόλου του στομάχου, καθώς και η γαστροοισοφαγική συμβολή βρίσκονται στο θώρακα, οι μικτού τύπου διαφραγματοκήλες έχουν μεγαλύτερο μέγεθος και έτσι προκαλούν περισσότερα και πιο έντονα συμπτώματα.

Από τι προκαλείται η διαφραγματοκήλη; Ποιοι είναι οι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή της;

Η διαφραγματοκήλη οφείλεται στην αδυναμία των μυών της περιοχής του οισοφαγικού τρήματος (το άνοιγμα του διαφράγματος). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνεται η αντίσταση στις πιέσεις και το περιεχόμενο της κοιλιάς να προωθείται προς το θώρακα. Η αιτία αυτής της αδυναμίας είναι άγνωστη. Οι παράγοντες κινδύνου είναι:

• Ηλικία άνω των 50 ετών
• Παχυσαρκία
• Κάπνισμα
• Η χρόνια αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, όπως από χρόνιο βήχα, δυσκοιλιότητα κλπ.

Επίσης, η διαφραγματοκήλη μπορεί να σχηματιστεί  σε ανθρώπους στους οποίους το οισοφαγικό τρήμα έχει μεγαλύτερες διαστάσεις από το φυσιολογικό, από τη γέννησή τους.

Τι συμπτώματα προκαλεί η διαφραγματοκήλη;

Η διαφραγματοκήλη δεν προκαλεί πάντα συμπτώματα και ορισμένες φορές ανακαλύπτεται από έναν τυχαίο έλεγχο του πεπτικού συστήματος. Όταν είναι συμπτωματική, τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Αίσθημα «καούρας». Αυτό συμβαίνει επειδή το γαστρικό οξύ που παράγεται στο στομάχι για την πέψη των τροφών παλινδρομεί στον οισοφάγο. Παρατηρείται κυρίως στην ολισθαίνουσα και στη μικτή διαφραγματοκήλη και επιδεινώνεται με το σκύψιμο και τις βραδινές ώρες όταν ξαπλώνουμε.
• «Κάψιμο» ή όξινη γεύση στο λαιμό («ξινίλα»), που οφείλεται στην αναγωγή των τροφών προς το στόμα.
• Έντονες και συχνές ερυγές (ρέψιμο).
• Φλεγμονή του οισοφάγου λόγω της παλινδρόμησης του γαστρικού οξέος, η οποία αν είναι χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία και στενώσεις στον οισοφάγο.
• Πόνος στο στομάχι, που είναι ιδιαίτερα συχνός στην παραοισοφαγική διαφραγματοκήλη, καθώς το τμήμα του στομάχου που ανεβαίνει προς το θώρακα εγκλωβίζεται στο άνοιγμα του διαφράγματος. Ιδιαίτερα στη μικτή κήλη αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη και στραγγαλισμό του στομάχου, κάτι που απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση.
• Ταχυκαρδία, λόξυγκας και αρρυθμίες όταν μία μεγάλη κήλη, συνήθως μικτού τύπου, πιέζει την καρδιά και το διάφραγμα.
• Σε ασθενείς με μεγάλες, ολισθαίνουσες ή μικτού τύπου διαφραγματοκήλες, μπορεί να προκληθεί συστροφή του στομάχου. Παρουσιάζεται με έντονο πόνο μετά τη λήψη τροφής και έμετο. Απαιτεί επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση.

Τι εξετάσεις μπορούν να γίνουν για να διαπιστώσουμε την ύπαρξη διαφραγματοκήλης;

Η ακτινογραφία του ανώτερου πεπτικού με βάριο είναι μια εξέταση στην οποία ο ασθενής καταπίνει το βάριο, μία ουσία που χρωματίζει τον πεπτικό σωλήνα. Στη συνέχεια λαμβάνονται ακτινογραφίες, στις οποίες διαπιστώνεται η ύπαρξη της διαφραγματοκήλης.

Η ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού (γαστροσκόπηση), στην οποία το γαστροσκόπιο, ένα ειδικό ενδοσκόπιο, προωθείται μέχρι το στομάχι και είναι συνδεδεμένο με βιντεοκάμερα και οθόνη. Έτσι, ο γιατρός έχει πλήρη εικόνα του εσωτερικού του στομάχου και του οισοφάγου και μπορεί να διαπιστώσει την ύπαρξη ανατομικών ανωμαλιών.

Ποια είναι η θεραπεία της διαφραγματοκήλης;

Πολλές φορές η διαφραγματοκήλη δεν προκαλεί συμπτώματα. Ωστόσο πρέπει να υιοθετηθεί ένας τρόπος ζωής που θα αποτρέψει αυτά τα συμπτώματα από το να εκδηλωθούν στο μέλλον, ή θα βελτιώσει την καθημερινότητα όσων εκδηλώνουν ήπια συμπτωματολογία.

• Καλό είναι να αποφεύγονται τροφές που προκαλούν «καούρα», όπως τα πικάντικα, η σοκολάτα, τα εσπεριδοειδή και οι κόκκινες σάλτσες.
• Είναι προτιμότερο να καταναλώνουμε πολλά και μικρά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Καλό είναι να έχουμε φάει τουλάχιστον 2 ώρες πριν πέσουμε στο κρεβάτι.
• Το αλκοόλ, το κάπνισμα και η υπέρμετρη πρόσληψη καφέ επιδεινώνουν τα συμπτώματα.
• Η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα.

Όταν η διαφραγματοκήλη δεν προκαλεί συμπτώματα δεν είναι απαραίτητη η λήψη θεραπευτικών μέτρων. Εάν υπάρχουν έντονα συμπτώματα που επιμένουν, όπως «καούρες», ή «ξινίλες», η θεραπεία μπορεί να κριθεί αναγκαία.

Η φαρμακευτική θεραπεία έγκειται στη χορήγηση διαφόρων φαρμάκων, που στόχο έχουν τη μείωση της παραγωγής του γαστρικού οξέος ή την εξουδετέρωσή του. Τέτοια είναι τα αντιόξινα, οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ισταμίνης H2 (ρανιτιδίνη), ή οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (πραζόλες).

Η χειρουργική θεραπεία προτιμάται όταν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, παρά τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής και όταν υπάρχουν επιπλοκές που απαιτούν επείγουσα αντιμετώπιση. Σε αυτήν την περίπτωση, με λαπαροσκοπική πλέον τεχνική, το τμήμα του στομάχου που βρίσκεται στο θώρακα τοποθετείται στη φυσιολογική του θέση, ενώ οι διαστάσεις του ανοίγματος του διαφράγματος μικραίνουν με τη χρήση ειδικών ραφών και ενισχύονται μέσω θολοπλαστικής. Το χειρουργείο διαρκεί περίπου 1 ώρα, ενώ η απαιτούμενη νοσηλεία δεν υπερβαίνει τα 2 εικοσιτετράωρα. Εάν παρατηρηθεί ένας ήπιος μετεγχειρητικός πόνος, αυτός αντιμετωπίζεται με απλά αναλγητικά, ενώ ο ασθενής επιστρέφει στις καθημερινές του δραστηριότητες μέσα σε 1 εβδομάδα περίπου μετά το χειρουργείο. Είναι ωστόσο απαραίτητη η σίτιση με μαλακές στη σύσταση τροφές για διάστημα περίπου 3 εβδομάδων μετά την αποκατάσταση της διαφραγματοκήλης.